Adrian Macion
Zakład Genetyki Bakterii
Instytut Mikrobiologii
Wydział Biologii
Uniwersytet Warszawski
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Funkcje systemu dostarczającego antygen:
- ułatwianie transportu immunogennej cząsteczki
- ekspozycja komórkom APC (komórkom prezentującym antygen)
- przedłużenie okresu półtrwania w ustroju
- nośniki chemiczne (organiczne i nieorganiczne), zastosowanie niepatogennych organizmów wektorowych prezentujących antygen
Przykłady cząstek koniugowanych:
- białka bakteryjne (DMPs)
- egzotoksyny np. TT (Tetanus Toxoid)
- albumina bydlęca (BSA)
- owoalbumina (OVA)
- hemocyjanina KL (KLH)
- dendrymery np. polilizynowe
- peptydy penetrujące błony (CPPs)
- liposomy – liposomy opłaszczone polimerem SucPG pod wpływem niższego pH wykazują wiekszą zdolność do fuzji z błonami
- nanocząstki metali szlachetnych
Metody koniugacji:
- bezpośrednie łączenie antygenu z nośnikiem
- wiązanie za pomocą linkera
Adiuwanty:
- Związki mineralne:
– związki glinu (wodorotlenek, hydroksyfosforan)
– fosforan wapnia
– ich koloidalna struktura wiąże antygeny, zwiększając okres półtrwania w organizmie - emulsje:
– mieszaniny wody i oleju z dodatkiem tenzydów (sybstancji stabilizujących obie fazy) – najwiekszą wydajność wykazano dla emulsji W/O (woda w oleju)
– obniżenie napięcia powierzchniowego przez tenzydy ułatwia komórkom APC wychwyt antygenu
– CFa (pełny antygen Freuda) – zawiera zabite prątki gruźlicy w oleju mineralnym z dodatkiem emulgatora (monooleinian mannitolu)
– układ W/O/W umożliwia dwuetapowe uwalnianie antygenu - amfifilowe liposomy blokowe (glikole polioksoetylopolioksopropylowe):
– związki te stanowią substancje powierzchniowo czynne i dzięki zmniejszaniu napięcia powierzchniowego ułatwiają pochłanianie antygenu przez komórki - mikrosfery:
– polimery kwasu glikolowego i mlekowego
– rozmiar mikrosfery determinuje czas uwalniania antygenu (rozkład polimeru) – zastosowanie mieszaniny mikrosfer o różnych rozmiarach umożliwia ciągłe uwalnianie antygenu - liposomy:
– niska trwałość, ale dobra tolerancja przez organizm
– IRIV (immunostymulujące rekonstruowane wirusy grypy) – zawierają liposomy zbudowane z fosfatydylocholiny i chloranu sodu oraz związane z błoną glikoproteiny wirusowe: NA (neuraminidaza) i HA (hemaglutynina)
– archeosomy – liposomy zbudowane z lipidów Archaea, cechują się wysoką stabilnością (wiązania eterowe) - saponiny:
– QuilA – izolowana z kory kwilai właściwej (Quillaja saponaria)
– perforują błonę komórkową ułatwiając penetrację antygenem - łagodne enterotoksyny
- cytokiny i inne immunomodulatory
Źródła:
- McClean S. Prospects for subunit vaccines: Technology advances resulting in efficacious antigens requires matching advances in early clinical trial investment. Hum Vaccin Immunother. 2016;12(12):3103‐3106
- Coffman RL, Sher A, Seder RA. Vaccine adjuvants: putting innate immunity to work. Immunity. 2010;33(4):492‐503
- Awate S, Babiuk LA, Mutwiri G. Mechanisms of action of adjuvants. Front Immunol. 2013;4:114