Zofia Klata

Społeczne Liceum Ogólnokształcące w Lęborku

Trichuris trichiura, czyli włosogłówka ludzka, to kosmopolityczny pasożyt należący do typu nicieni, którego cykl życiowy może trwać do kilku lat. Miejscem pasożytowania T. trichiura w organizmie człowieka są jelito ślepe oraz jelito grube. Pasożyt wywołuje chorobę trichuriozę (włosogłówczycę), która w Polsce jest – zaraz po owsicy – drugą pod względem częstości występowania robaczycą. Pasożyt ma różowobiałe, nitkowate ciało o długości ok. 3–5 cm. U T. trichiura występuje dymorfizm płciowy, który wyraża się między innymi w nieco większych rozmiarach ciała osobników żeńskich w porównaniu z osobnikami męskimi. Pasożyta rozpoznać można dzięki jego charakterystycznej budowie – przednia część ciała zwierzęcia jest znacznie cieńsza od części tylnej (stąd wzięła się jego angielska nazwa, czyli whipworm, z ang. whip – bat), co stanowi przystosowanie do pasożytniczego trybu życia organizmu – umożliwia mu wnikanie głęboko w błonę śluzową jelita.

Również charakterystyczną budowę mają jaja T. trichiura, które przybierają kształt beczułkowaty, a na obu końcach opatrzone są czopami. Jaja te, podobnie jak jaja wielu innych pasożytów, produkowane są przez samice w ogromnej ilości, bo po ok. 3 000 dziennie (choć niektóre źródła podają informację, że liczba ta może dochodzić nawet do 10 000). Spożycie jaj w formie inwazyjnej stanowi przyczynę zachorowania na trichuriozę. Jaja pasożyta rozwijają się w glebie przez ok. 2–3 tygodnie, po czym do organizmu człowieka mogą dostać się w wyniku przeniesienia ich do ust na zabrudzonych dłoniach, poprzez spożycie nieprzegotowanej wody, nieumytych owoców lub warzyw zanieczyszczonych jajami pasożyta. Dużą rolę w tym procesie odgrywają muchy, które mogą przenosić jaja z odchodów na spożywane przez człowieka rośliny, choć woda lub gleba mogą zostać bezpośrednio „wysycone” jajami pasożyta, np. w przypadku nawożenia niektórych terenów ludzkimi fekaliami. Taka droga zarażenia T. trichiura powoduje, że częste przypadki włosogłówczycy obserwuje się w rejonach charakteryzujących się niskimi standardami sanitarnymi. Po spożyciu przez człowieka zanieczyszczonej żywności lub wody z jaj wylęgają się w jelicie cienkim larwy, które w pozostałych jego odcinkach linieją i dojrzewają do postaci dorosłych. Dorosły pasożyt przednią, cieńszą częścią ciała tkwi w ścianie jelita grubego, podczas gdy tylny koniec ciała skierowany do światła jelita służy do kopulacji, po której samica T. trichiura składa jaja (następuje to od 3. miesiąca inwazji pasożyta). Jaja następnie usuwane są z organizmu wraz z kałem, dostają się do wody lub gleby i cały cykl rozwoju się powtarza. Włosogłówczyca bardzo często przebiega bezobjawowo, jednak u chorego może także występować wiele różnorodnych symptomów dotyczących głównie układów: pokarmowego, nerwowego i krążenia. Trichuriozę mogą zwiastować: zakażenia bakteryjne oraz stany zapalne spowodowane uszkodzeniem nabłonka jelita grubego, biegunka, bóle w jamie brzusznej, zmiany podobne do tych występujących w przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, zapalenie wyrostka robaczkowego, niedokrwistość a także inne objawy: brak apetytu, rozdrażnienie, bezsenność, osłabienie, czy bóle głowy, a zarażenie pasożytem może prowadzić nawet do śmierci.