Magdalena Bakoń

XXXV LO im. Bolesława Prusa w Warszawie
Koło Naukowe Biologii Molekularnej UW

Bezkręgowce – zbiór wszystkich typów z królestwa zwierząt nieposiadających szkieletu wewnętrznego. Gdy zgłębimy ich fizjologię, dowiemy się, że przeprowadzają bardzo podobne procesy życiowe co kręgowce. Oczywiście nie identyczne, bo posiadają inne narządy. Układ hormonalny nie jest tu wyjątkiem. Najlepiej poznanymi hormonami bezkręgowców są hormon juwenilny i ekdyzon, które uczestniczą w procesach przepoczwarzania się i linienia stawonogów.

Po skrupulatnym przerobieniu zagadnienia hormonów stawonogów niestraszna będzie na pierwszy rzut oka tak skomplikowana neurohormonalna kontrola przeobrażenia owadów.

Ekdyzon i hormon juwenilny są hormonami steroidowymi, wydzielanymi odpowiednio przez gruczoły protorakalne oraz ciałka przyległe. Ich uwalnianie jest uwarunkowane obecnością hormonu protorakotropowego (PTTH), wydzielanego przez komórki neurosekrecyjne w mózgu.

Hormon juwenilny (JH), jak sama nazwa wskazuje, utrzymuje poziom rozwoju larwalnego i reguluje wzrost larwy. Ekdyzon natomiast jest hormonem linienia i przeobrażenia.

Jak prezentuje się regulacja linienia i przepoczwarzania? Stężenia hormonów przy każdym z tych procesów są inne, co idealnie ukazuje poniższy rysunek (Ryc. 1):

jh 1-1.jpg

Poziom JH utrzymuje się na stałym poziomie podczas całego okresu występowania larwy. Odpowiada za wzrost i rozwój larwy – pilnuje, żeby nie za szybko się przepoczwarzyła. Jednocześnie przed każdym linieniem wzrasta poziom ekdyzonu. Jest to sygnał dla komórek naskórka,  że powinny zacząć wydzielać płyn niezbędny w procesie linienia. Gdy następuje spadek JH, a zarazem wzrost ekdyzonu, dochodzi do przepoczwarzenia się owada w następne stadium rozwoju. Do momentu przemiany poczwarki w imago następuje okresowy wzrost ekdyzonu. Voilà — mamy naszego pięknego dojrzałego owada. W stadium dorosłym nadal przed każdym linieniem da się stwierdzić podwyższony poziom ekdyzonu.

Co ważne – hormony te można dostarczać owadom z zewnątrz pod postacią syntetycznych analogów, co zwiększy poziom tych substancji w organizmie. Maturzyści, uważajcie, bo ten fakt bardzo często wykorzystywany jest w zadaniach. Powodzenia!

Dodaj komentarz


Kod antyspamowy
Odśwież