Paulina Smaruj
Wiceprezes, Koło Naukowe Biologii Molekularnej
Uniwersytet Warszawski
Układ krążenia składa się w zasadzie z dwóch oddzielnych systemów: układu krwionośnego i limfatycznego. Co ciekawe, to właśnie układ krążenia zaczyna funkcjonować najwcześniej w rozwoju zarodkowym. W niniejszym artykule MatureUp! skupimy się na najważniejszym narządzie układu krążenia – narządzie, który wprawia wszystko w nieustający ruch.
Serce, łac. cor, cordis (co tłumaczy, skąd wzięło się określenie „kordialny”) ma wielkość mniej więcej pięści i waży około pół kilograma. Ulubiony narząd zakochanych i poetów znajduje się w klatce piersiowej, w worku osierdziowym i jest zawieszony na dużych naczyniach (aorcie, żyłach głównych, tętnicy płucnej i żyłach płucnych). Co zapewne zainteresuje wszystkich kandydatów uczelni medycznych, zbyt duża ilość płynu w worku osierdziowym określana jest jako tamponada i może nawet spowodować zatrzymanie pracy serca!
Nie będę skupiać się szczególnie na dokładnej budowie serca, ale chciałabym jeszcze raz wszystkim przypomnieć i utrwalić. W otworze między prawym przedsionkiem i prawą komorą znajduje się zastawka trójdzielna zbudowana z trzech płatków, z kolei między lewym przedsionkiem a lewą komorą usytuowana jest zastawka dwudzielna zwana także mitralną.
A teraz przypomnimy sobie, jak to się dzieje, że serce „bije”. Pomimo faktu, że czynność naszej cudownej pompy jest regulowana przez układ współczulny i przywspółczulny, zachowuje ono przy tym pewną autonomię dzięki obecności wlasnegobukladu bodźco-przewodzącego. Otóż wyobraźcie sobie, że otrzymaliście właśnie wypreparowane serce. Chcąc sprawdzić, czy może ono wciąż kurczyć się po wyjęciu z organizmu i oddzieleniu od nerwów, dzielicie je na fragmenty i zalewacie płynem pełnym składników odżywczych i odpowiednio natlenionym. I jaki jest efekt? Jak myślicie? Okazuje się, że są różnice między kurczliwością poszczególnych fragmentów: przedsionki “biją” najczęściej, natomiast koniuszek serca – najrzadziej. Uwaga, i teraz bardzo ważna informacja: to ośrodek kurczący się najszybciej narzuca rytm całemu narządowi.
A teraz wypiszmy po kolei poszczególne elementy układu bodźco-przewodzącego serca:
- węzeł zatokowo-przedsionkowy
- węzeł przedsionkowo-komorowy
- pęczek przedsionkowo-komorowy
Warto również dodać, że uszkodzenia tego układu mogą prowadzić do groźnych dla życia skutków, np. arytmii (czyli inaczej niemiarowości).
A więc… Odczuwając silne bicie serca w ostatnich minutach przed egzaminem maturalnym, pamiętajcie, że to nie cha-cha narzuca mu rytm :)